Από την καταστροφή στη δημιουργία

Η ανάγκη βαθιάς σκέψης, όπως εκείνη του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, πάνω στα μεγάλα προβλήματα και το όραμά του για μια εμπειρική, ολιστική , προσέγγιση… Επίκαιρα και αναγκαία ίσως, όσο ποτέ άλλοτε για τη χώρα μας. Ακολουθεί το άρθο

Από την καταστροφή στη δημιουργία

της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΩΚΟΥ

δημοσιεύθηκε στο kathimerini.gr

Η βόλτα στην προκυμαία του Τζόρτζταουν είναι ένας αγαπημένος, ειδυλλιακός περίπατος των κατοίκων της Ουάσιγκτον. Η όχθη του ποταμού Ποτόμακ δίπλα στην ιστορική περιοχή και το ομώνυμο πανεπιστήμιο ήταν η πρώτη που αποφασίσθηκε να μετατραπεί σε πάρκο το 1968. Χρειάσθηκε να περάσουν δεκαετίες προτού αυτό το παράδειγμα επεκταθεί σε όλο το μήκος του ποταμού, όπου οι εργασίες ανάπλασης εξελίσσονται σήμερα ολοταχώς.

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε το έργο ήταν ένας Ελληνας αντιστασιακός, που είχε αναλάβει το αποθαρρυντικό έργο της καταγραφής των συντριπτικών απωλειών της Ελλάδος κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο; Η εργασία του Κωνσταντίνου Δοξιάδη ήταν έτοιμη αμέσως μετά την απελευθέρωση, παρουσιάσθηκε στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και κυκλοφόρησε το 1945 σε τέσσερις γλώσσες. Με τίτλο «Αι Θυσίαι της Ελλάδος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», κατέγραφε σε ένα αισθητικά άρτιο λεύκωμα τις απώλειες της χώρας, από τον αριθμό των κατεστραμμένων γεφυρών και δρόμων μέχρι τις ζημιές στην παραγωγή και τις χαμένες ανθρώπινες ζωές κατά τη διάρκεια της κατοχής. Η καταγραφή έθεσε τις βάσεις για τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση, ενώ ο ίδιος διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ανασυγκρότηση, ως συντονιστής, υφυπουργός και εκπρόσωπος της Ελλάδας σε διεθνείς συνόδους και τις διαπραγματεύσεις για τις ιταλικές αποζημιώσεις.

Αυτή η διεθνής εμπειρία άνοιξε στον Κωνσταντίνο Δοξιάδη τις πόρτες του κόσμου, όπου η καριέρα του απογειώθηκε τις επόμενες δεκαετίες, με γραφεία σε πολλές αμερικανικές πόλεις και μεγαλόπνοα αναπτυξιακά έργα στον λεγόμενο τότε «Τρίτο Κόσμο»: Μεταξύ εκατοντάδων έργων και μελετών, σχεδίασε τη νέα πρωτεύουσα του Πακιστάν Ισλαμαμπάντ, την ανάπτυξη του Ριάντ και της Βαγδάτης, αλλά και τα κέντρα του Ντιτρόιτ και του Μαϊάμι.

Η κληρονομιά του Δοξιάδη παρουσιάσθηκε την περασμένη εβδομάδα σε μία εκδήλωση της Ενωσης για τη Διαφύλαξη της Ελληνικής Κληρονομιάς στην Ουάσιγκτον, παρουσία παλαιών φίλων και συνεργατών του. Εκτός από το έργο του, αναδείχθηκε το όραμά του της «Οικουμενούπολης», μίας πόλης που αναπτύσσεται σε κύκλους, χωρίς να χάνεται η ανθρώπινη κλίμακα – δηλαδή η αίσθηση της γειτονιάς. Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, όμως, το παράδειγμα της διεθνούς επαγγελματικής επιτυχίας του Δοξιάδη και της συμβολής του στην ανάπτυξη εμπνέει ίσως ακόμη περισσότερο από το πρωτοποριακό έργο του.

Ο Κωστής Τορέγκας από το Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον απέδωσε την επιτυχία του Δοξιάδη στην τόλμη του να υπερβαίνει το παρελθόν για να αλλάξει το μέλλον. Αντί της συνήθους πρόβλεψης των μελλοντικών αναγκών με βάση το παρελθόν, ο Δοξιάδης οραματιζόταν και σχεδίαζε μία καλύτερη πορεία, είπε. Ακριβώς ό,τι χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα, σχολίασαν μέλη του κοινού, πολλοί από τους οποίους ήταν Eλληνες ακαδημαϊκοί, επιστήμονες και στελέχη διεθνών οργανισμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.

Αναφορά έγινε και στα συνέδρια της Δήλου που διοργάνωνε ο Δοξιάδης, με τη συμμετοχή ξένων επιστημόνων διαφορετικών τομέων και τη μεταξύ τους συνεργασία για την επίτευξη ενός συλλογικού στόχου. Σήμερα, η ανάγκη βαθιάς σκέψης πάνω στα μεγάλα προβλήματα είναι ίσως μεγαλύτερη από ποτέ, όπως και η πρόκληση της σύνθεσης για τη λύση τους. Μπορεί να μην κατάφερε να δημιουργήσει την επιστήμη της «οικιστικής», αλλά το όραμα του Δοξιάδη για μία εμπειρική, ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει διαφορετικές επιστήμες είναι ο κατάλληλος τρόπος να προσεγγίσει κανείς τα πολυσύνθετα σημερινά προβλήματα.

Το λεύκωμα Δοξιάδη μοιράσθηκε στους παρευρισκόμενους χορηγία της «Κ», η οποία το είχε εκδώσει και διαθέσει στους αναγνώστες της το 2014. Εκτός από την ιστορική της αξία, αυτή η έκδοση περιέχει έναν ισχυρό συμβολισμό: Για το πώς μία χώρα μπορεί να αναγεννηθεί από τις στάχτες της, αλλά και για το πώς οι άνθρωποι που ηγούνται αυτού του έργου μπορούν μέσα από τις χειρότερες συνθήκες να αναδειχθούν νικητές, εμπνέοντας όχι μόνο τους συγχρόνους τους αλλά και τις επόμενες γενιές. Πρόκειται για μία κληρονομιά που υπερβαίνει την αρχιτεκτονική ή την ανάπτυξη: είναι πρότυπο ζωής και δράσης.

http://www.kathimerini.gr/838299/opinion/epikairothta/politikh/apo-thn-katastrofh-sth-dhmioyrgia