Στις 22 Ιουνίου 2018 ,συμπληρώνονται πέντε χρόνια που «έφυγε» μια μεγάλη μορφή, που «σημάδεψε» με την παρουσία της ,το Βαρβάκειο των δεκαετιών του ’70 και του ’80. Ο φιλόλογος Νίκος Μιχαήλ .Θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αφιερώναμε λίγα λόγια στη μνήμη του.
Ο Νίκος Μιχαήλ γεννήθηκε στα Βασιλικά Ιστιαίας του νομού Ευβοίας στις 23 Δεκεμβρίου 1927. Ήταν γιός ιερέα. Μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών και την αποφοίτησή του με άριστα από το τότε εξατάξιο γυμνάσιο, εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, απ΄όπου έλαβε πτυχίο και από τα τρία (τότε) τμήματα (φιλολογικό, ιστορικό και αρχαιολογικό) .Δίδαξε σαν καθηγητής στο Γυμνάσιο της Λίμνης Ευβοίας, στη συνέχεια μετεκπαιδεύθηκε στα Παιδαγωγικά και τοποθετήθηκε καθηγητής στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή ,όπου παρέμεινε μέχρι την προαγωγή του. Δίδαξε παιδαγωγικά στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία.
Έγινε Λυκειάρχης και υπηρέτησε στα Λεχαινά της Ηλείας και στη συνέχεια ,ως Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Εκπαιδεύσεως στην Αμαλιάδα και τον Πειραιά
Κατά την περίοδο της θητείας του στο Βαρβάκειο διετέλεσε πρόεδρος της ΟΛΜΕ και αγωνίσθηκε για τα προβλήματα του κλάδου.
Έγινε πάρεδρος στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Αθηνών και έλαβε τον τίτλο του επίκουρου καθηγητή. Διετέλεσε σύμβουλος και συνεργάτης ,του πρύτανη του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνου Δημόπουλου
Νυμφεύθηκε την Δήμητρα Καραμπατέα και απέκτησαν δύο παιδιά
Έφυγε από τη ζωή στις 22 Ιουνίου 2013.
Αν θέλει κανείς να χαρακτηρίσει και να σκιαγραφήσει τον Νίκο Μιχαήλ, θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει μόνο δύο λέξεις. Αλήθεια και έμπνευση. Δεν είχε το παραμικρό ψεύτικο και επιτηδευμένο στη συμπεριφορά του. Με παροιμιώδη αυθορμητισμό, που δεν προσπαθούσε ποτέ να τον περιορίσει, έλεγε αυτό που πίστευε. Kαι βέβαια αυτό ενοχλούσε κάποια «στενά» μυαλά.
Η πρώτη του είσοδος στην αίθουσα διδασκαλίας, τον Οκτώβριο του 1972 ,ήταν επεισοδιακή. Δύο μαθητές μπήκαν στην αίθουσα καθυστερημένοι, ενώ είχε αρχίσει το μάθημα, σαν να έμπαιναν σε γήπεδο. Ο ένας, ήταν ο αριστούχος μας σημαιοφόρος Γιώργος Μικρούδης, γιός καθηγητή του Βαρβακείου , που «έφυγε» πρόσφατα (μάλιστα ,αυτός μου θύμισε το περιστατικό). Ο καθηγητής , που δεν τον γνώριζε, τον χαστούκισε, για τον απρεπή τρόπο εισόδου του. Ήταν τόσο αυθόρμητη η ενέργειά του. Όταν , μετά από λίγο , αποκαταστάθηκε η τάξη, κατάλαβα ότι ο Νίκος Μιχαήλ είχε καταρρεύσει ,επειδή αναγκάσθηκε να προβεί σε μια ακραία ενέργεια και μάλιστα σε γιό συναδέλφου του ,που συνυπηρετούσαν. Δεν ξέρω τι διαμείφθηκε παρασκηνιακά αλλά ,από την ημέρα εκείνη ,το μάθημα (λατινικά), ήταν παράδεισος. Και βέβαια ,ο αξέχαστος Γιώργος ήταν πρώτος σε όλες τις δραστηριότητες του μαθήματος, χωρίς να φαίνεται τουλάχιστον ότι είχε επηρεασθεί από το συμβάν.
Από εκεί και ύστερα, τί να θυμηθεί κανείς ; Ότι τουλάχιστον η μισή τάξη , είχε από το πρώτο δίμηνο είκοσι στο μάθημα των λατινικών, τόσο που θεωρούσαμε «ζήτημα τιμής» να διατηρήσουμε το βαθμό μας ,(χαρακτηριστικά λέγαμε πριν από τις γραπτές εξετάσεις του Ιουνίου «με «άσο» (λευκή κόλα) βγάζω λατινικά 16 ). Ϊσως κάποιοι να θεωρήσουν ότι αυτό ήταν βαθμοθηρία. Αργότερα όμως θα καταλαβαίναμε ,ότι η θετική μελέτη ενός αντικειμένου (όταν διαβάζεις για να αριστεύσεις και όχι απλώς για να περάσεις το μάθημα) σε βοηθεί ,ώστε να σου μείνουν πολύ περισσότερες γνώσεις .Βέβαια , αυτά είναι «ψιλά γράμματα» την εποχή που η αριστεία θεωρείται «ρετσινιά».
Αλλά και τα μαθήματα ζωής που μας έδινε…Εκεί μάθαμε για τις «οριακές στιγμές» κάθε ανθρώπου (μάλιστα υιοθέτησε την λέξη «σημαδεύουν», που του πρότεινα στη συζήτηση).
Μια άλλη μέρα ,μας ζήτησε να του γράψουμε σε ένα χαρτί, μερικά βιογραφικά μας στοιχεία και το βασικότερο. αν υπάρχει κάποιο σημαντικό προσωπικό ή οικογενειακό πρόβλημα που να μας απασχολεί. « Ο καθηγητής», έλεγε, «πρέπει να είναι κοινωνός των προβλημάτων των μαθητών του και να τα μεταφέρει στο σύλλογο των διδασκόντων ,με απόλυτη εχεμύθεια» (τότε δεν φοβόμαστε την ανθρώπινη επικοινωνία και τις πολιτικές του απορρήτου)
Δεν δίσταζε να σχολιάζει κοινωνικά γεγονότα της σύγχρονης (τότε) εποχής και να τα συγκρίνει με τις απόψεις που είχαν σχετικά οι αρχαίοι (αυτό γινόταν στην πέμπτη γυμνασίου που μας δίδασκε Κρίτωνα και Ιφιγένεια εν Ταύροις) Χαρακτηριστικό: Κάπου ο Ευριπίδης αναφέρει ότι οι κλέφτες δρουν την νύκτα.. Τότε στην Αθήνα είχε αρχίσει να δρα ένας ληστής τραπεζών που χρησιμοποιούσε γλαδιόλες για να κρύψει το όπλο του ,μέχρι να φθάσει στο ταμείο και να αποκομίσει τη λεία του. «Δεν θα μπορούσε ο Ευριπίδης να φαντασθεί κάτι τέτοιο..» μας έλεγε . Φαντασθήτε να βίωνε και την εποχή με τα καλάσνικοφ….
Ελαστικός στις τότε «αταξίες» των μαθητών. Όποιος «συλλαμβανόταν» να καπνίζει , είχε από τον Γυμνασιάρχη οκτώ μέρες αποβολή (και σημειωτέον ο Γυμνασιάρχης ήταν καπνιστής). Μέσα στην τάξη ο Νίκος Μιχαήλ μας έλεγε : «και εγώ παρασύρθηκα και κάπνιζα στην ηλικία σας και το σταμάτησα σε ηλικία 24 ετών .Διορθώστε το λάθος σας τώρα» Προτιμούσε την πειθώ και όχι την ποινή (σημειωτέον ,ο γράφων ουδέποτε υπήρξε καπνιστής)
Δεν μπορώ να μην αναφέρω και δύο περιστατικά από τη Θητεία του στην ΟΛΜΕ. Τον αγώνα που έδωσε για να μην καταστραφούν τέσσερις συνοδοί καθηγητές ,στην Κρήτη (Γεωργιούπολη Ρεθύμνης), οι οποίοι συνόδευαν τους μαθητές σε μια σχολική εκδρομή. Τότε 27 μαθήτριες μπήκαν σε μια βάρκα ,η οποία αναποδογύρισε και πνίγηκαν οι 21. Μέσα στην τάξη βιώσαμε το πνεύμα των δικών και τον αγώνα ενός ανθρώπου να μην υπάρξουν και άλλα θύματα… Το δεύτερο ήταν ,η παράδοση στον τότε πρωθυπουργό Κ.Καραμανλή (τον πρεσβύτερο), επιταγής προϊόν εράνου μεταξύ των καθηγητών για ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων (αμέσως μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο)
Μιλούσε σε μας τους νεότερους ,για μαθητές του μεγαλυτέρων τάξεων και δεν δίσταζε να προβλέψει ότι θα είχαν εντυπωσιακή επιστημονική πορεία .Στις περισσότερες περιπτώσεις οι προβλέψεις του επαληθεύθηκαν. Όταν μια φορά, στο γραπτό των αρχαίων ,με βαθμολόγησε με 20 , ενώ είχα λάθη, πήγα και του το είπα. «δεν χαλάς το βαθμό ενός καλού μαθητή με τόσο μικρά λάθη» ,μου είπε. Πόσοι σκέφτονται έτσι;…
Τα τελευταία χρόνια της επιστημονικής του δραστηριότητας, συνεργάσθηκε με τον αείμνηστο πρύτανη του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνο Δημόπουλο, τον οποίο βίωσα και εγώ, από την ανθρώπινη πλευρά του, στην τελευταία φάση της ζωής του. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη επιλογή για τον πρύτανη.
Αυτός ήταν ο Νίκος Μιχαήλ όπως τον έζησα. Δεν μάζεψε περγαμηνές ξένων πανεπιστημίων. Ήξερε όμως να διδάσκει. Να προσεγγίζει τον μαθητή, να κερδίζει την εμπιστοσύνη του και να δέχεται την κριτική του. Ζώντας και εγώ κατά τα τελευταία χρόνια , την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τηρώ κατά γράμμα τις
«συνταγές» του. Ο εκπαιδευτικός λειτουργός ,ανεξάρτητα από τη βαθμίδα στην οποία βρίσκεται, δεν μπορεί να επιτύχει στο έργο του, αν δεν προσεγγίσει τον μαθητή ή τον φοιτητή και αν δεν τον πείσει ότι σέβεται την προσωπικότητά του .Και τότε δεν φοβάται ,ούτε την κριτική, ούτε την αξιολόγηση. Και αυτά μας τα έμαθε καλά ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ,με τις γνώσεις που πήρε από τον ιερέα πατέρα του, από τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά πάνω απ’όλα γιατί χρησιμοποίησε δύο αρετές του: Το ανοικτό του μυαλό και τη μεγάλη του αγάπη για τα νέα παιδιά
Ας είναι αιωνία η μνήμη του
Νίκος Θαλασσινός
Χειρουργός Θώρακος
Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου
Δυτικής Αττικής
Recent Comments